دکتر مرجان واحدی

کارِ ما در حوزهٔ غدد و متابولیسم اغلب با مسائلی روبه‌رو می‌شود که زندگی بیمار را آرام و پیوسته شکل می‌دهد: قند خونِ ناپایدار، تغییراتِ وزنِ غیرمنتظره، خستگیِ مزمن، اختلالاتِ تیروئید، مشکلاتِ هورمونی و پیامدهای درازمدتِ دیابت که هرکدام، قصه‌ای دارد. من، دکتر مرجان واحدی، سال‌هاست که در مواجهه با این قصه‌ها سعی کرده‌ام رویکردی توأم با شواهدِ علمی و احترامِ انسانی اتخاذ کنم. برای من، بیمارِ غدد فقط یک آزمایشگاهِ متحرک نیست؛ او انسانی است که دغدغه‌ها، ترس‌ها و امیدهای خودش را دارد و شایستهٔ شنیده شدن است. در اولین برخورد، نقشِ من شنیدنِ دقیق است: گوش‌دادن به شرح‌حال، بررسیِ نحوهٔ زندگی، داروهای مصرفی، سابقهٔ خانوادگی و اثرِ علائم بر کیفیتِ روزمرهٔ زندگی. این شنیدنِ هدفمند، راهنمای تصمیم‌گیریِ بالینی است و اجازه می‌دهد تا از انجامِ تست‌های پراکنده و هزینه‌ساز پرهیز کنیم؛ تست‌ها باید پاسخِ یک سؤالِ بالینی بدهند، نه این‌که صرفاً اجرا شوند. این رویکرد باعثِ صرفه‌جویی در زمان و هزینه و کاهشِ اضطرابِ بیمار می‌شود. دامنهٔ فعالیتِ من شامل تشخیص و مدیریتِ دیابت و عوارضِ آن، اختلالاتِ تیروئیدی (کم‌کاری و پرکاری)، بیماری‌های هورمونی زنان و مردان، اختلالاتِ چربی و متابولیسم، مشکلاتِ غددِ رشد و بلوغ، بیماری‌های پاراتیروئید و اختلالاتِ غددِ آدرنال است. در بیمارانِ دیابتی، تمرکز من تنها کنترلِ قند نیست؛ بحثِ تغذیهٔ متناسب، اصلاحِ سبکِ زندگی، آموزشِ خودمانیتورینگ و پیشگیریِ عوارضِ چشم، کلیه و اعصاب از پایه‌های برنامهٔ درمانی است. برای بیمارانِ دارای چند بیماریِ همزمان، مدیریتِ بین‌رشته‌ای و هماهنگیِ با همکارانِ داخلی، قلب، چشم و تغذیه بخشی از فرایند مراقبت است. یکی از مؤلفه‌های کلیدی کارم آموزشِ کاربردی به بیمار و خانوادهٔ اوست. توضیحِ سادهٔ معنای نتایجِ آزمایش، چگونگی استفادهٔ صحیح از داروها (به‌ویژه انسولین و داروهای خوراکی دیابت) و نحوهٔ پیگیریِ منظم، باعث می‌شود بیماران نقشِ فعال‌تری در درمان خود ایفا کنند. من معتقدم وقتی بیمار بداند چرا فلان دارو را می‌گیرد و چه اثراتی ممکن است داشته باشد، همکاری‌اش در مسیر درمان بسیار مؤثرتر خواهد بود. در مواردِ ابهام یا نتایجِ پیچیده، از روش‌های تشخیصیِ هدفمند استفاده می‌کنم و هرگاه لازم باشد، بیمار را برای بررسی‌های تخصصی‌تر یا مداخلاتِ بین‌رشته‌ای به مراکزِ مربوطه ارجاع می‌دهم. اما ارجاعِ منطقی نه به معنی دورشدن از بیمار، بلکه به معنای تأمینِ بهترین مراقبت است؛ من در تمامِ مراحلِ بعدی نیز پیگیرِ روندِ درمانِ ارجاع شده خواهم بود. رفتارِ حرفه‌ای و ارتباطِ شفاف از اصولِ غیر قابل چانه‌زنی من است. من با زبانِ ساده مزایا و محدودیت‌های گزینه‌های درمانی را توضیح می‌دهم و از ایجادِ انتظارهای نابجا پرهیز می‌کنم. وقتی گزینه‌ای دارای ریسکِ مشخصی باشد، آن را صادقانه مطرح می‌کنم؛ و اگر راهی برای کاهشِ ریسک وجود داشته باشد، آن را به‌صورت عملی و گام‌به‌گام به بیمار آموزش می‌دهم. یکی دیگر از نکاتِ موردتوجه من، توجه به جنبه‌های روانیِ بیماری‌های مزمن است. غدد و متابولیسم اغلب با تغییراتِ مزمنِ سبک زندگی، اضطراب و حتی افسردگی همراه است؛ بنابراین در صورتِ نیاز، بیمار را به مشاورهٔ روان‌پزشکی یا روان‌شناسی ارجاع می‌دهم یا با همکارانِ تخصصی مشورت می‌کنم تا مراقبتِ جامع‌تری فراهم شود. روندِ پیگیریِ من منظم و عمل‌گراست: بیمار برنامهٔ پیگیریِ مشخصی دریافت می‌کند چه فواصلِ زمانی برای آزمایش‌ها لازم است، چه اهدافِ عددی در کنترلِ قند و فشار مطلوب‌اند و چه اقداماتِ پیشگیرانه‌ای باید انجام شود. تیمِ مطب نیز برای پاسخ به سؤالات کوتاهِ بیماران و پیگیریِ نتیجهٔ آزمایش‌ها فعال است تا مسیرِ درمان بی‌وقفه و قابل‌اطمینان پیش برود.