روانشناس رضوان حیات

وقتی از منظر بالینی به کارِ رضوان حیات نگاه می‌کنم، اولین چیزی که توجه‌ام را جلب می‌کند، ترکیبِ دقتِ علمی با احساس مسئولیتِ واقعی نسبت به زندگیِ روزمرهٔ مراجعه‌کننده است. او به این باور رسیده که روان‌درمانی فقط ارائهٔ تکنیک‌های درمانی یا برگزاریِ چند جلسهٔ مشاوره نیست؛ روان‌درمانی یعنی توانمندسازیِ فرد تا بتواند از دلِ تکرارِ رفتارهای ناتوان‌کننده عبور کند و زندگی‌اش را با انتخاب‌هایی آگاهانه سامان دهد. این گزاره شاید شعارگونه به نظر برسد، اما در عملِ بالینیِ رضوان نمودِ واقع‌بینانه‌ای دارد: روشِ او تلفیقی از ارزیابی دقیق، درمان مبتنی‌بر شواهد و آموزش مهارت‌های کاربردیِ روزمره است. در اولین ملاقات با ایشان، معمولاً شاهد یک گفتگوی واقعی خواهید بود؛ گفتگویی که در آن نه تنها به علائم و نشانه‌ها توجه می‌شود، بلکه به «معنایِ» آن علائم در داستانِ زندگیِ فرد هم پرداخته می‌شود. رضوان معتقد است هر علامتِ روان‌شناختی، یک پیام دارد، پیامِ اضطراب، پیامِ خستگیِ مزمن، پیامِ ارتباطِ ناسالم یا پیامِ سابقهٔ تجربه‌های آسیب‌زا و کاری که درمانگر باید بکند، کشفِ همین پیام‌ها و یافتنِ راهِ پاسخِ سازنده به آنهاست. لذا در طول ارزیابی، او از ابزارهای استاندارد بالینی استفاده می‌کند، اما همیشه تلاش دارد ارزیابی‌اش شخصی و متناسب با شرایطِ هر مراجع باشد. رویکرد درمانیِ رضوان حیات تلفیقی و منعطف است. بسته به نیازِ مراجع، او از رویکردهای شناختی-رفتاری (CBT) برای حلّ مشکلاتِ هیجانی و الگوهای فکری ناکارآمد بهره می‌گیرد؛ از تکنیک‌های تنظیم هیجان و آگاهی‌ذهن (MBCT) برای کاهش اضطراب و افسردگی استفاده می‌کند؛ و هنگامی که پای تجربه‌های آسیب‌زا یا اختلالات پیچیده‌تر در میان باشد، مهارت‌های پیشرفته‌تری مانند درمان‌های متمرکز بر پردازشِ رویدادهای آسیب‌زا (مثل EMDR در صورت نیاز به ارجاع به متخصص دارای مجوز)، یا برنامه‌ریزیِ توانبخشی روانی را پیشنهاد و اجرا می‌نماید. این تنوعِ رویکردها به این معناست که درمان همیشه «یک‌روشِ واحد» نیست؛ بلکه یک مسیرِ چندگامه است که با همراهیِ دقیقِ درمانگر، در جهتِ اهدافِ مشخص و قابل سنجش پیش می‌رود. یکی از نکاتِ برجسته در سبکِ کارِ او، تأکیدِ عملی بر آموزشِ مهارت‌هاست. به عبارتِ دیگر، جلساتِ درمان نزدِ رضوان اغلب با تمرین‌های کاربردی همراه است: تمرینِ مهارت‌های ارتباطی، مهارتِ حل مسئله، تمرین‌های آرام‌سازیِ هدفمند، و برنامه‌های رفتاریِ مشخص برای تغییرِ عاداتِ روزمره. بیمارانِ او معمولاً بعد از چند جلسه احساس می‌کنند که «ابزار» در دست دارند؛ یعنی می‌دانند در موقعیت‌های استرس‌زا چطور نفس بکشند، چه جملاتی را با خود مرور کنند و چگونه قدم‌های کوچکِ عملی برای تغییر بردارند. در کارِ بالینی‌اش، رضوان به اهمیتِ زمینهٔ اجتماعی و خانوادگیِ مراجع بسیار اهمیت می‌دهد. او می‌داند که تغییر در فضای فرد فقط زمانی پایدار می‌ماند که شبکهٔ اجتماعیِ او خانواده، همکاران، دوستان با وضعیتِ جدید هماهنگ گردد. بنابراین بخش قابل‌توجهی از برنامهٔ درمان، شامل آموزشِ خانواده یا جلساتِ مشاورهٔ زوجی/خانوادگی (در صورت نیاز و با رضایتِ مراجع) می‌گردد. این رویکردِ سیستمی کمک می‌کند که تغییرات فقط فردی باقی نماند و ساختارِ حمایتیِ اطراف فرد نیز تغییرِ لازم را تجربه کند. رفتارِ حرفه‌ایِ رضوان توأم با احترام، رازداریِ کامل و صداقت است. او از زبانِ شفاف و بی‌ابهام استفاده می‌کند و در توضیحِ روندِ درمان و انتظاراتِ معقول از آن بسیار صریح است؛ عباراتی مثل «این مسیر زمان می‌خواهد»، یا «ما با هم قدم‌به‌قدم پیش می‌رویم، ولی نیاز به همکاریِ شما هم هست»، یعنی او ابتدا واقعیتِ بالینی را می‌گوید و سپس امیدِ منطقی می‌دهد. این نوعِ صداقت باعث می‌شود مراجعان با انتظاراتِ واقع‌بینانه پیگیرِ درمان شوند و کمتر حسِ ناامیدی یا قطع‌شدنِ روند را تجربه کنند. یکی دیگر از ویژگی‌های کاری او، انعطاف‌پذیری در فرمتِ جلسات است. بسته به شرایطِ مراجع، جلسات می‌تواند حضوری در دفترِ کارِ او در بوشهر، یا به‌صورت مشاورهٔ آنلاین تنظیم شود تا دسترسی برای افراد شاغل، ساکن در شهرستان‌های نزدیک یا افرادی که امکانِ حضور فیزیکی ندارند، فراهم باشد. همچنین او در برنامه‌ریزیِ جلساتِ پیگیری و تعیین اهدافِ کوتاه‌مدت و بلندمدت همکاری نزدیکی با مراجعانش دارد؛ به‌طوری‌که هر جلسه یک فیدبکِ روشن و یک تمرینِ عملی برای انجام در بینِ جلسات دارد. در حوزهٔ درمانِ اختلالات خاص، او تجربهٔ مناسب در مدیریتِ اضطراب‌های فراگیر، حملات پانیک، افسردگی‌های خفیف تا متوسط، مشکلاتِ خواب، اختلالات سازگاری، مسائلِ روابط بین‌فردی، اختلالات خلقی خفیف و مداخلاتِ حمایتی پس از تجربهٔ آسیب‌روانی را دارد. در مواردی که نیاز به ارزیابیِ روان‌پزشکیِ دارویی یا اقداماتِ ویژه وجود دارد، با شبکهٔ همکارانِ تخصصی هماهنگ می‌کند و در صورت لزوم، ارجاع‌های لازم را به‌صورت ایمن و هماهنگ انجام می‌دهد.